Depremlerin Ne Zaman Olacağı Tahmin Edilebilir Mi?

Depremlerin nerelerde gerçekleşeceği, günümüzde jeolojik ve jeofizik alanında yapılan çalışmalarla anlaşılabilmektedir. Ancak depremlerle ilgili her ne kadar büyük bir ilerleme kaydedilmiş olsa da, depremin zamanı veya büyüklüğü şu an için tam olarak tahmin edilememektedir.

Deprem Öncesi Hazırlık Yapın

• Yaşadığınız veya çalıştığınız yerin deprem yönetmeliklerine uygun olarak inşa edildiğinden emin olun. Eğer eviniz veya iş yerinizin güvenliğinden şüphe duyuyorsanız, kamu kurumlarına başvurarak gerekli incelemelerin yapılmasını sağlayabilirsiniz.
• Başta deprem olmak üzere doğal afetler nedeniyle zarar görebileceğinizi unutmayın ve mutlaka sigorta yaptırın.
• Deprem sırasında ve sonrasında neler yapmanız gerektiğini aileniz ile planlamanız oldukça önemlidir. Böylece depremi herhangi bir sorun yaşamadan kolayca atlatabilirsiniz. Bunun için acil durum planı yapmanızı öneririz.
• Acil durum telefonları mutlaka not edilmeli ve cüzdanda taşınmalarının yanı sıra buzdolabı gibi rahatça görülebilecek yerlere de asılmalıdır.
• Telefon hatlarını meşgul etmemek için yakınlarınız arasından bir iletişim sorumlusu belirleyin. Seçeceğiniz iletişim sorumlusu mümkünse sizden uzak bir şehirde yaşayan bir yakınınız olsun. Çünkü aynı bölgede iletişim kurmaya çalışmanız durumunda kendisine telefonla ulaşamayabilirsiniz. Ancak farklı illeri aramanız daha kolay olacaktır. Böylece herkes birbirinden haberdar olabilir.
• AKUT Arama Kurtarma Derneği ile birlikte Genel Bilgi Teknolojileri Ltd. Şti. tarafından geliştirilen “Güvendeyim” uygulamasını indirin. Güvendeyim ile tek tuşla sevdiklerinize otomatik olarak konumunuzu gönderebilir ve “iyi” olduğunuzu onlara kolayca haber verebilirsiniz.
• Sıvı deterjan veya çamaşır suyu gibi ev tipi kimyasal maddeleri ayrı ayrı muhafaza edin ve birbirleri ile temas etmelerinin önüne geçin.
• Evinizdeki devrilme riski bulunan eşyaları sabitleyin.
• Pencereler deprem sırasında kırılabilir. Bu nedenle pencereleri mutlaka perde ile kullanın ve ev içerisinde her zaman terlik ile dolaşın.
• Aile fertleri ile buluşma noktanızı belirleyin.
• Depremin ardından 72 saat boyunca yardım alamasanız bile hayatınızı kolayca idame etmenizi sağlayacak acil durum çantasını hazırlayın.

  Depremin Büyüklüğü Nasıl Ölçülür?

  Yeryüzünde meydana gelen depremlerin büyüklüğü genellikle Richter ölçeğine göre tespit edilir. Bu ölçek 1935 yılında Kaliforniya Üniversitesi’nde Charles Richter tarafından geliştirilmiştir. Depremin büyüklüğü ve şiddeti aynı şey değildir. Büyüklük, yalnızca bir ölçü dahilin de depremin oluşturduğu etkiyi ifade eder. Şiddet ise daha çok yıkıcılık ile ilgilidir.

  

  Deprem Anında Yapılması Gerekenler Nelerdir?

  
  Deprem anında yapılması gerekenler de en az deprem öncesinde yapmanız gerekenler kadar önemlidir. Deprem anında mümkün olduğunca sakin kalmanız ve çevrenizde bulunan kişileri de sakin olmaya davet etmeniz gerekir. Bunun dışında yapmanız gerekenler bulunduğunuz alana göre değişiklik gösterir. 

  Deprem anında bina içerisindeyseniz; 

  • Yere yatıp bacaklarınızı karnınıza doğru çekin,
  • Baş bölgenizi korumak için yastık ya da başka bir cisim kullanın,
  • Deprem sırasında koltuk gibi salınım yapan ağır ve büyük cisimlere tutunarak onlarla sallanıp sizi ezmelerinin önüne geçin.

  Bu hareketler bütününe “YAT-KORUN-TUTUN” adı veriliyor ve deprem sırasında kapalı alanlarda uygulanması gerekiyor. 

  Bu hareketler dışında; 

  • Asla merdiven ya da asansörleri kullanmaya çalışmayın,
  • Tehlikeli cihaz, eşya ya da maddelerden mümkün olduğu kadar uzak durmaya çalışın, 
  • Telefonları gereksiz meşgul etmeyin,
  • Pencerelere yaklaşmayın ve balkondaysanız mutlaka evin iç kısımlarına geçmeye çalışın. 

  Depreme açık alanda yakalandıysanız;

  • Bir diziniz yerde diğeri ise gökyüzüne bakacak şekilde çökün,
  • Kafanızı kollarınızın arasına alıp kapanın,
  • Ağaç ve elektrik direği gibi hem yüksek hem de devrilme ihtimali olan cisimlerden uzaklaşın,
  • Bir yere tutunabiliyorsanız tutunun.

  Bu hareketler bütününe “Çök-Kapan” adı veriliyor ve depreme açık alanda yakalananların bu yöntemi uygulaması gerekiyor. Buna ek olarak, size zarar verebilecek yükseklikteki binalardan ve toprak kayması yaşanabilecek alanlar gibi tehlikeli bölgelerden mümkün olduğunca uzaklaşın.

Deprem Sonrasında Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Deprem sırasında olduğu gibi, sonrasında da sakin kalmak oldukça önemlidir. Böylece izdiham gibi istenmeyen sorunların önüne geçebilirsiniz. Deprem sonrasında yapmanız gerekenler, deprem sırasında yapmanız gerekenler gibi bulunduğunuz alana göre farklılık gösterir.

Kapalı alanda depreme yakalandıysanız yapmanız gerekenler şunlardır;

• İlk olarak kendinizi güvenceye alın,
• Varsa, çevrenizdeki diğer insanların güvenliklerinden de emin olun,
• Acil durum planına uyarak yapıyı tahliye edin,
• Mekanı terk ederken acil durum çantanızı yanınıza alın,
• Bulunduğunuz binadan çıkarken doğal gaz, elektrik ve su gibi şebeke bağlantılarını kapatın,
• Cadde ve sokakları acil yardım araçları için boş bırakın,
• Artçı depremlere karşı hazırlıklı olun.

Depreme açık alanda yakalandıysanız yapmanız gerekenler şunlardır;

• İlk olarak kendinizi güvenceye alın,
• Çevrenizde yer alan insanları kontrol edip yaralılar varsa 112’yi arayın,
• Acil durum planına uyarak bölgeyi terk edin,
• Yıkılma tehlikesine karşı binalardan ve kopma tehlikesine karşı enerji bağlantılarından uzak durun.

FAY NEDİR ?

Tektonik hareketlerin etkisiyle yer kabuğunun kırılarak yer değiştirmiş kısmı. Fay düzlemi üzerindeki hareketin şekline göre fayları; eğim atımlı ve doğrultu atımlı biçiminde ikiye ayırmak mümkündür. Eğim atımlı faylar hareket eden blokların yönü esas alınarak normal fay, ters fay, bindirme fayı gibi adlar almaktadır. Doğrultu atımlı faylar ise, karşı blokun hareket yönüne göre sağ yanal atımlı veya sol yanal atımlı faylar olarak adlandırılır.

DEPREM TÜRLERİ 

Depremler oluş nedenlerine göre değişik türlerde olabilir. Dünyada olan depremlerin büyük bir bölümü yukarıda anlatılan biçimde oluşmakla birlikte az miktarda da olsa başka doğal nedenlerle de olan deprem türleri bulunmaktadır. Yukarıda anlatılan levhaların hareketi sonucu olan depremler genellikle “TEKTONİK” depremler olarak nitelenir ve bu depremler çoğunlukla levhalar sınırlarında oluşurlar.Yeryüzünde olan depremlerin %90’ı bu gruba girer. Türkiye’de olan depremler de büyük çoğunlukla tektonik depremlerdir. İkinci tip depremler “VOLKANİK” depremlerdir. Bunlar volkanların püskürmesi sonucu oluşurlar.Yerin derinliklerinde ergimiş maddenin yeryüzüne çıkışı sırasındaki fiziksel ve kimyasal olaylar sonucunda oluşan gazların yapmış oldukları patlamalarla bu tür depremlerin meydana geldiği bilinmektedir. Bunlar da yanardağlarla ilgili olduklarından yereldirler ve önemli zarara neden olmazlar. Japonya ve İtalya’da oluşan depremlerin bir kısmı bu gruba girmektedir. Türkiye’de aktif yanardağ olmadığı için bu tip depremler olmamaktadır.

Bir başka tip depremler de “ÇÖKÜNTÜ” depremlerdir. Bunlar yer altındaki boşlukların (mağara), kömür ocaklarında galerilerin, tuz ve jipsli arazilerde erime sonucu oluşan boşlukları tavan blokunun çökmesi ile oluşurlar. Hissedilme alanları yerel olup enerjileri azdır fazla zarar getirmezler. Büyük heyelanlar ve gökten düşen meteorların da küçük sarsıntılara neden olduğu bilinmektedir.

Deprem Sonrası Kullanabileceğiniz Faydalı Uygulamalar

1. 1.AFAD Acil Çağrı

Tek Tuş Hayata Dokunuş” sloganı ile oluşturulan AFAD Acil Çağrı, T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından geliştirilen yerli ve milli bir yazılım olarak karşınıza çıkıyor. Bu mobil uygulama, başta deprem olmak üzere afet durumlarına kullanımı en yaygın olan ve en bilinen uygulamalar arasında. Afet öncesinde, anında ve hemen sonrasında vatandaşların ihtiyaçlarını karşılamak için geliştirilen bu uygulama tüm akıllı telefonlarda kullanılabiliyor. Vatandaşların ihtiyaçlarını tek bir yerde toplayan AFAD Acil Çağrı mobil uygulaması, tek bir tuşla da acil çağrı yapabilmenize olanak sağlıyor. “Kayboldum”, “Yaralıyım”, “Enkaz Altındayım”, “Yakınıma Ulaşamıyorum” seçenekleri ile kısa yoldan acil çağrı yapabilmenizi sağlıyor. Bu mobil uygulama ile acil yardım ekiplerine ulaşabilmenin yanında bulunduğunuz konuma en yakın toplanma alanını da bulabilirsiniz. Ayrıca afet eğitim videoları da bu uygulama ile elinizin altıda olup farkındalığınızı arttırabilirsiniz..

2. 2.AKUT Güvendeyim

AKUT Arama Kurtarma Derneği ve Genel Bilgi Teknolojileri LTD. Şti. tarafından geliştirilen Güvendeyim mobil uygulaması, afet durumlarında vatandaşlara fayda sağlamayı amaçlıyor. Deprem başta olmak üzere pek çok doğal afet durumunda sevdiklerinize SMS ile konum gönderip “Güvendeyim” mesajı bilgisi gönderebilmenize yardımcı oluyor. Üç farklı platform üzerinden indirilebilen Güvendeyim mobil uygulaması ile yakınlarınıza güvende olduğunuzu anında iletebilirsiniz. Güvendeyim mobil uygulaması, en fazla 10 telefon numarası kaydedebilme kapasitesine sahip. Böylece uygulamanın ana ekranında yer alan “Güvendeyim” butonuna basarak konumunuzu SMS olarak bu 10 telefon numarasına doğrudan gönderebilirsiniz. Uygulama tamamıyla ücretsiz olsa da SMS bedelleri, standart SMS tarifeleri üzerinden operatörler tarafından ücretlendirilebiliyor. Bu mobil uygulamanın size sağlayacağı en önemli özellik ise internet olması fark etmeksizin her koşulda çalışabiliyor olması. Uygulamayı kullanırken yalnızca SMS hakkınızın olması veya tarifenizin SMS gönderme işlemini karşılayabiliyor olması gerekli.

3. 3.112 Acil Yardım Butonu

Deprem gibi doğal afet durumları başta olmak üzere tüm acil durumlarda fayda sağlamak için geliştirilen 112 Acil Yardım Butonu her vatandaşa kullanabileceği şekilde geliştiriliyor. T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından geliştirilen bu mobil uygulama ara yüzü ile tek bir buton üzerinden acil servislere ulaşabilirsiniz. “112 Ara” yazılı butona basarak acil servise konumunuzu bildirebilir ve yardıma ihtiyacınız olduğunu iletebilirsiniz. Sadece kendiniz için değil çevrenizde gerçekleşen ve acil müdahale gerektiren olaylarda da acil servisi bilgilendirebilirsiniz.