E-KPSS Nedir? E-KPSS' ye Nasıl Çalışılır?

25 Haziran 2023
E-KPSS Nedir? E-KPSS' ye Nasıl Çalışılır?

 EKPSS, engelli bireylerin devlet kurumları içinde iş sahibi olmak için girdiği ve adayların öğrenim düzeylerine, engel gruplarına uygun Genel Yetenek ve Genel Kültür Testlerini içeren 5 cevap seçenekli 60 sorudan oluşan, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı ile Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM) arasında yapılan “Protokol” hükümlerine göre ÖSYM tarafından hazırlanan ve uygulanan sınavdır.

 

  EKPSS’ ye nasıl çalışılacağı sınava girecek olan adayın en çok verim aldığı ders çalışma yöntemi, bilgi birikimi ve yeteneklerine göre farklılık göstermektedir. Tüm değişkenlere rağmen EKPSS' ye çalışan adayların yapması gereken ilk şey sınav sistemi hakkında yeterli seviyede bilgi sahibi olmaktır. Sınav sistemi hakkında bilgi sahibi olan adaylar, kendine uygun sınav stratejisi belirlemeli ve sınav çalışma programı oluşturmalıdır. EKPSS öncesinde bol bol test ve deneme çözmek, çıkmış sorulara bakmak da tüm adayların sınav sonucunu olumlu yönde etkilemektedir.

 

E-KPSS Açılımı Nedir?

  EKPSS’ nin açılımı "Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı"dır. Eskiden ÖMSS adı altında yapılan sınav, ÖSYM 2014 sınavlar takviminde resmî gazetede yer alan "Özürlü" tanımı yerine "engelli" ibaresinin kullanılması hükmüne göre EKPSS yani Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı adı ile yapılmıştır.

E-KPSS Başvurusu Nasıl Yapılır?

  EKPSS başvuruları ÖSYM’nin internet adresinden, ÖSYM Aday İşlemleri Mobil Uygulaması üzerinden veya elektronik ortamda ÖSYM Başvuru Merkezleri aracılığıyla yapılmaktadır.

E-KPSS' ye Kimler Girebilir?

  EKPSS’ ye ortaöğretim kurumlarından, yükseköğretim ön lisans ya da lisans programlarından mezun olan veya EKPSS’ nin geçerlilik süresi içinde mezun olabilecek durumda olan engelli adaylar girebilmektedir.

E-KPSS' ye Kaç Kez Girilebilir?

  EKPSS’ ye giriş sayısında herhangi bir kısıtlama yoktur. Adaylar hedeflerine ulaşana kadar EKPSS’ ye girebilmektedir.

E-KPSS Sınavı Kaç Dakikadır?

  E-KPSS Sınavı 60 dakikadır fakat adayların engel gruplarına göre farklı ek süreler verilmektedir. EKPSS'de adayların engel durumlarına göre verilen ek süreler ÖSYM'nin Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) ve Kura Başvuru Kılavuzunda yer alan bilgilere göre aşağıda tablo şeklinde verilmiştir.

EKPSS Engel Guruplarına Göre Verilen Ek Süre Tablosu

 

Genel Engel Gurubu

Ek Süre

Toplam Süre

Ortopedik, Ruhsal ve Duygusal, Süreğen (kronik) Hastalıklara Sahip Engelliler

-

60 dakika

Yaygın Gelişimsel Bozukluğu Olanlar (otizm spektrum bozukluğu (OSB),  Asperger, RETT Sendromu, Dezintegratif Bozukluk vb.),  Özgül/Özel Öğrenme Güçlüğü Olanlar (Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite,  disleksi vb. olanlar), Dil ve Konuşma Bozukluğu Olanlar

20 dakika

80 dakika

Okuyucu veya okuyucu-işaretleyici yardımı alarak soru kitapçığını hiç okuyamayan CP hastaları

40 dakika

100 dakika

Görme Engelli Grubu

Ek Süre

Toplam Süre

Okuyucu veya okuyucu-işaretleyici yardımı alarak soru kitapçığını hiç okuyamayanlar

40 dakika

100 dakika

Soruları kendisi okuyabilenler (Sadece işaretleyici yardımı alanlar dâhil)

-

60 dakika

Soruları kendisi okuyabilecek durumda olan (sınavda okuyucu yardımı talep etmeyen) ancak, Engelli Sağlık Kurulu Raporlarında Görme Sistemi, Göz Hastalıkları, Görme Bozukluğu vb. oranı % 25 ve üzerinde olan az gören adaylar ile Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporunda (ÇÖZGER) özel gereksinim düzeyi “Özel gereksinimi vardır (ÖGV)”/ Özel Gereksinim Kodu “1” ve üzeri olan adaylar

30 dakika

90 dakika

İşitme Engelli Grubu

Ek Süre

Toplam Süre

İşitme Engelli Grubu

20 dakika

80 dakika

Zihinsel Engelli Grubu

Ek Süre

Toplam Süre

Okuyucu veya okuyucu-işaretleyici yardımı alarak soru kitapçığını hiç okuyamayanlar [Sadece (varsa) şekilli sorularda soru kitapçığına bakabilirler.]

40 dakika

100 dakika

Soruları kendisi okuyabilenler (Sadece işaretleyici yardımı alanlar dâhil)

20 dakika

80 dakika

 

E-KPSS Puanı Nasıl Hesaplanır?

  EKPSS puanı hesaplanırken her testin cevabı ayrı ayrı değerlendirmektedir. Sınav sonrasında iptaline karar verilen soru veya sorular olursa bu sorular değerlendirme dışı bırakılmaktadır. Testlere verilen doğru ve yanlış cevapların sayısı belirlendikten sonra doğru cevap sayısından yanlış cevap sayısının dörtte biri çıkarılmaktadır. Böylece adayların ilgili testten almış olduğu ham puan belirlenmektedir.

 

 İlgili testten en az bir cevabı bulunan adayların ham puanlarından testin ortalama ve standart sapması hesaplanmaktadır. Daha sonra da ortalama ve standart sapma kullanılarak adaylar için ortalaması 50, standart sapması 10 olan standart puanlar hesaplanmaktadır.

 

   Ağırlıklı puanların en küçüğü 40, en büyüğü 100 olacak şekilde puanlara dönüştürülmektedir. Bu şekilde adayların ortaöğretim düzeyi için EKPSSP1, ön lisans düzeyi için EKPSSP2, lisans düzeyi için EKPSSP3 puanları hesaplanmaktadır.

 

EKPSS Puan Türleri ve Testlerin Ağırlıkları Tablosu

EKPSS Puan Türü

Genel Yetenek

Genel Kültür

EKPSSP1 (Ortaöğretim Düzeyi)

0,50

0,50

EKPSSP2 (Ön Lisans Düzeyi)

0,50

0,50

EKPSSP3 (Lisans Düzeyi)

0,50

0,50

 

E-KPSS' de Yanlışlar Doğruları Götürür mü?

  EKPSS’ de 4 yanlış 1 doğruyu götürmektedir. EKPSS puan hesaplaması 4 yanlış 1 doğruyu götürdükten sonra kalan doğru cevaplarla yapılmaktadır.

E-KPSS Baraj Puanı Kaçtır?

  EKPSS ile atanacak adayların atama puanlarının en az 60 olması beklenmektedir. Fakat EKPSS baraj puanı kurumlara göre farklılık göstermektedir.

E-KPSS Puanı Hesaplanabilmesi için Kaç Net Yapılmalıdır?

  EKPSS puanının hesaplanabilmesi için adayların ilgili testten en az bir cevabı bulunmalıdır.

E-KPSS Sınavı Ne Zaman?

  2024 EKPSS Sınavı, ÖSYM’nin açıkladığı 2024 yılı Sınav Takvimine göre 28.04.2024 tarihindeydi ancak 2026 yılı sınav takvimi henüz yayınlanmadı.

 

  Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavına giren adayların sınavlarının geçerli sayılması için uymaları gereken kurallar vardır. Adayların sınavlarının geçerli sayılması ve puanlarının hesaplanması için uyması gereken kurallar aşağıda listelenmiştir;

 

  • EKPSS' ye giren adaylar, sınavda yanlarında bilgisayar özelliği bulunan hiçbir cihaz bulundurmamalıdır.
  • Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavının yapılacağı binaya delici ve kesici alet, ateşli silah ve benzeri her türlü teçhizatla girmek yasaktır.
  • Adayların sınav süresince konuşmaları, kopya çekmeleri veya kopya vermeleri yasaktır.
  • Sınav süresince sınav salonundaki görevlilere soru sormak yasaktır.
  • Adaylar EKPSS sorularını çözerken müsvedde kâğıdı kullanmamalı, soru ve cevapları başka bir kâğıda yazmamalıdır.
  • Sınav süresince adaylar birbiri ile konuşmamalı, kalem ve silgi benzeri şeyler alıp vermemelidir.
  • Adaylar soru cevaplamaya sınavın cevaplama süresi başladıktan sonra başlamalıdır.
  • Sınav süresi bittiğinde soru okumaya devam etmek ve cevap kâğıdında işaretleme yapmak yasaktır.
  • Adayların sınav düzenini bozacak herhangi bir davranışta bulunmaları yasaktır.

 

2024’de E-KPSS Kaç Kez Yapılacak?

2024’de EKPSS bir kez yapılacaktır ve sınav Nisan ayındadır.2026 yılı için sınav takvimi yayınlanmamıştır.

2024 E-KPSS Sınav Sonuçları Ne Zaman Açıklanacak?

  2024 EKPSS Sınav sonuçları ÖSYM’nin açıkladığı 2024 yılı Sınav Takvimine göre 23.05.2024 tarihinde açıklanmıştır. Sonuçlara, ÖSYM’nin internet adresi üzerinden ulaşılacaktır. EKPSS sonuçlarının geçerlilik süresi 4 (dört) yıldır.2026 yılı için sınav takvimi henüz yayınlanmamıştır. EKPSS sonuçlarının kullanılabileceği yerler ÖSYM'nin Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) ve Kura Başvuru Kılavuzunda yer alan bilgilere göre aşağıda listelenmiştir.

  • 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun eki (1), (2), (3) ve (4) sayılı cetvellerde yer alan kurumlar ile döner sermayeli kuruluşlar, kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıklarına engelli memur statüsünde personel alımlarında kullanılabilmektedir.
  • İl özel idareleri ve belediyeler, il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı müessese, işletme ve döner sermayeli kuruluşlara memur statüsünde engelli personel alımlarında kullanılabilmektedir.
  • 14.07.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre Devlet memuru istihdam eden diğer kamu kuruluşlarına memur statüsünde engelli personel alımlarında kullanılabilmektedir.
  • İşçi statüsünde personel istihdam eden kamu kurum ve kuruluşlarına engelli personel alımlarında kullanılabilmektedir.
  • Millî Eğitim Bakanlığınca yapılacak engelli öğretmen alımlarına ilişkin yerleştirme işlemlerinde kullanılmaktadır.

 

2024 E-KPSS Tercihleri Ne Zaman Yapılacak?

 2022 EKPSS/KURA tercihleri 05 - 14 Ocak 2022 tarihleri arasında yapılmıştı, 2023 yılı için bir bilgi henüz yayınlanmadı.

2024 E-KPSS Atama Sonuçları Ne Zaman Açıklanacak?

  EKPSS tercih sonuçlarının açıklanacağı tarih henüz belli olmadı. Geçtiğimiz yıl EKPSS yerleştirmeleri 17 Şubat 2022 tarihine gerçekleşmişti. Adaylar atama sonuçlarına ÖSYM’nin internet adresinden ulaşabilmektedir.

E-KPSS' ye Nasıl Çalışılır?

  EKPSS, Genel Yetenek ve Genel Kültür Testlerinden oluşmaktadır. Genel Yetenek Testinde adayların karşısına 15 Türkçe 15 matematik sorusu çıkmaktadır. EKPSS Genel Kültür Testinde ise 10 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, 6 Temel Yurttaşlık Bilgisi, 3 Türk Kültür ve Medeniyetleri, 5 Türkiye Coğrafyası, 6 Türkiye ve Dünya ile İlgili Genel, Kültürel ve Güncel Sosyoekonomik Konu sorusu çıkmaktadır.

 

  EKPSS' ye çalışacak adaylar öncelikle Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı hakkında bilgi edinmelidir. EKPSS hakkındaki bilgilere ÖSYM'nin internet sayfası ve çeşitli internet adresleri üzerinden ulaşmak mümkündür. Sınav hakkında bilgi edinen adayların çalışma stratejisi daha doğru olmaktadır. EKPSS sorularının kapsamları öğrenilmeli ve geçmiş yıllarda sorulan sorular çözülmelidir. Bu incelemeler sonucunda her aday kendine uygun çalışma planı hazırlamalıdır. Planlı çalışmak, adayların EKPSS başarısını artırmaktadır.

 

  EKPSS' ye hazırlanırken her derse farklı çalışma metodu uygulayarak çalışmak gerekmektedir. Türkçe sorularında başarılı olmak isteyen adaylar, ellerinden geldiğince kitap okumalıdır. Kitap okumak, Türkçe sorularında başarılı olmayı sağlamaktadır. Türkçe sorularında başarılı olmak için kitap okumak dışında çıkmış soruları ve çeşitli kaynaklarda yer alan kaliteli soruları çözmek de gerekmektedir. EKPSS matematik soruları ise birçok adayın zorlandığı sorulardır.

 

EKPSS matematik çalışmaya başlamadan önce, önceki yıllarda çıkmış olan matematik soruları incelenmeli ve her aday kendi matematik seviyesini belirlemelidir. Çalışma döneminde her aday kendi seviyesine uygun kaynaklardan yararlanmalı ve internetten yardım almalıdır. İnternette çeşitli platformlarda yer alan konu anlatım- soru çözüm videoları sayesinde EKPSS matematik konularına çalışmak mümkündür. Matematik dersi ancak çok sayıda soru çözülerek başarılı olunan bir derstir. Konu çalışmasını bitiren adaylar çözebildiği kadar çok soru ve deneme çözmelidir.

 

  Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı Genel kültür bölümünde yer alan tarih, coğrafya ve vatandaşlık dersleri ortak çalışma mantığına sahiptir. Adaylar kendi notları, konu anlatım kitapları ve internet üzerinden ulaşılabilen konu anlatım videoları sayesinde tarih ve coğrafya dersi konularını çalıştıktan sonra soru çözüm aşamasına geçmelidir. Hem geçmiş yıllarda sorulmuş olan EKPSS tarih ve coğrafya soruları çözülmeli hem de çeşitli EKPSS soru bankası kitaplarından soru çözülmelidir.

 

 Çözülen sorular adayların öğrendikleri bilgileri pekiştirmesini sağlamaktadır. Vatandaşlık dersi konularının bir kısmı için tarih ve coğrafya dersi için uygulanan sınav çalışma mantığı uygulanmalı, güncel konulardan gelen 6 adet soru için de internet gibi güncel konuları takip etme imkanı sunan yerlerden güncel konular takip edilmelidir.

 

  EKPSS konu çalışmasını bitirmiş olan adayların her gün en az 1 deneme çözmesi gerekmektedir. Deneme çözerken sınavdaymış gibi süre tutulmalıdır. Denemeleri süre tutarak çözmek, adaylara kendi soru çözüm hızını gözlemleme şansı sunmaktadır. EKPSS çalışma döneminde süre tutarak deneme çözen adaylar zamanla soru çözüm hızını artırabilmekte, EKPSS' de süre sıkıntısı yaşamamaktadır.

 

Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı öncesinde çözülen denemeler sayesinde eksik olunan konular da fark edilmektedir. Denemelerde alınan sonuçlara göre eksik olunan konulara geri dönüp çalışmak EKPSS'den yüksek puan almayı sağlamaktadır.

 

E-KPSS' ye Çalışırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

EKPSS’ ye çalışırken dikkat edilmesi gerekenler aşağıda listelenmiştir;

 

  • EKPSS çalışan adayların Türkçe dersine çalışırken dikkat etmesi gereken konular şunlardır:

Okuduğunu anlama, cümlede anlam ve çeşitleri, anlatım biçimleri, düşünce geliştirme yolları, paragraf bilgisi, sözcüğün yapısı, isim ve sıfat tamlamaları, sıfatlar, zamirler, zarflar, bağlaçlar, edatlar, fiiller, cümlenin öğeleri, anlatım bozukluğu ve noktalama işaretleridir.

  • EKPSS çalışan adayların matematik dersine çalışırken dikkat etmesi gereken konular şunlardır:

Kümeler, sayılar, üslü ve köklü ifadeler, problemler, açılar, alanlar ve çevre, hacim, fonksiyonlar ve mutlak değerdir.

  • EKPSS çalışan adayların tarih dersine çalışırken dikkat etmesi gereken konulardan bazıları şunlardır:

Tarihteki ilk Türk devletleri ve yerleşik hayat, İslamiyet'i kabul eden ilk Türk devletleri ve yerleşik hayat, Selçuklularda devlet yönetimi,  Anadolu'da kurulan beylikler ve önemleri, kuruluş dönemi önemli gelişmeler, yükseliş dönemi önemli gelişmeler, duraklama ve dağılma dönemi önemli olaylar ve hareketler, Milliyetçilik, Osmanlıcılık, Turancılık ve İslamcılık hareketleri, Meşrutiyet dönemi ve Atatürk, Dünya savaşı sebep ve sonuçları, İtilaf ve ittifak devletleri, 1.TBMM'nin açılması ve gelişmeler ile 2.TBMM ve Cumhuriyetin ilanı, saltanat ve halifeliğin kaldırılmasıdır.

  • EKPSS çalışan adayların coğrafya dersine çalışırken dikkat etmesi gereken konulardan bazıları şunlardır:

Göllerimiz, ırmaklarımız, dağlarımız, barajlarımız, ada, yarımada, koy, körfezler, ovalar, platolar ve vadiler, bitki örtüsü, nüfus dağılımı, tarım, toprak çeşitleri ve görüldüğü yerler, kıyılarımız ve turizm, hayvancılık, madenlerimiz, iklim, rüzgarlar ve yağmur çeşitleri, erozyon ve heyelan, matematik ve coğrafi konumdur.

  • EKPSS çalışan adayların vatandaşlık dersine çalışırken dikkat etmesi gereken konulardan bazıları şunlardır:

 Anayasalarımız, 2010 referandumu, merkezi ve yerel yönetimler, milletvekilliği görev ve yetkileri, bakanlar ve bakanlar kurulu görev yetkileri, meclis başkanı görev ve yetkileri, başbakan görev ve yetkileri, cumhurbaşkanı görev ve yetkileri, uluslararası kuruluşlar, vatandaşın ödev ve sorumlulukları, haklar ve ödevlerdir.

  • EKPSS’ye çalışan adaylar olumlu düşünmeli ve kendine güvenmelidir. Olumlu düşünen, başarılı olacağına inanan adaylar ders çalışmak için daha kolay motive olmaktadır.
  • Ders çalışırken planlı olmak başarı getirmektedir. Her aday kendine uygun, gerçekçi çalışma planı oluşturmalı ve elinden geldiğince bu plana uymalıdır.
  • Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavına çalışan adaylar moralini yüksek tutmalıdır. Sosyalleşmek ve eğlenceli aktivitelere katılmak gibi kişinin moralini yükseltecek faaliyetler adayların ders çalışırken aldığı verimi artırmaktadır.
  • EKPSS çalışırken çok sayıda deneme çözülmelidir. Çözülen denemeler ciddiye alınmalı ve çalışma sürecinin gidişatı denemelerden alınan sonuçlara göre şekillendirilmelidir.
  • Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı çalışma sürecinde kaliteli kaynaklardan yararlanılmalıdır. Sınava yardımcı kitap seçimi yapılırken araştırma yapılmalı, uzmanların tavsiyeleri dinlenmelidir.
  • Sınava girecek olan adayların aileleri ellerinden geldiğince adaya destek olmalıdır. Ailesi tarafından desteklenen adaylar, daha rahat bir çalışma dönemi geçirmektedir.
  • Aralıksız, uzun saatler ders çalışmak konsantrasyon sağlamayı güçleştirmekte ve adayları yormaktadır. Bu nedenle sınava çalışırken düzenli ve kısa molalar vermek gerekmektedir. Verilen molaların fazla uzun olmaması önemlidir. Uzun sureli molalar sonrasında ders çalışmaya dönmek zorlaşmaktadır. Adaylar EKPSS çalışırken düzenli aralıklarla kısa süreli molalar vererek ders çalışma döneminde alacakları verimi artırmalıdır.

 

E-KPSS' ye Kaç Ay Çalışılmalıdır?

 

  EKPSS' ye çalışılmak için gerekli olan süre her adaya göre farklılık göstermektedir. Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavına önceden girmiş olan kişiler, konulara önceden çalıştığı için konuları kısa bir tekrarla hatırlayabilmektedir. Kısa tekrar sonrasında hızlıca soru ve deneme çözmeye geçen adaylar kısa sürede EKPSS’ ye hazırlanabilmektedir.

Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavına ilk kez girecek olan adayların EKPSS’ ye kaç ay çalışacağı da günde kaç saat ders çalışabileceklerine göre farklılık göstermektedir. Yaşam koşulları uzun saatler ders çalışmaya elverişli olan kişilerin sınava hazırlık süresi, ders çalışmaya fazla vakit ayıramayan kişilere göre daha kısa olmaktadır.

E-KPSS' ye Hazırlanırken Günde Kaç Soru Çözülmelidir?

  EKPSS' ye hazırlanırken günde kaç soru çözülmesi gerektiği kişiden kişiye değişmektedir. Adaylar Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavına hazırlanırken her gün çözebildiği kadar soru çözmelidir. Her adayın soru çözüm hızı ve soru çözümüne ayırabileceği süre farklıdır. Önemli olan zamanla soru çözüm hızını ve çözülen soru sayısını artırmaktır.

 

  Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavına çalışan adaylar soru çözümü yaparken süre tutmalıdır. Süre tutarak soru çözmek, adayların kendi soru çözüm hızlarını gözlemleyebilmesini ve hızını artırmasını sağlamaktadır. Soru çözümü sonrasında soruların sonuçları değerlendirilmeli, yanlış yapılan sorularda neden hata yapıldığı belirlenmelidir. Değerlendirilme sonrasında eksik olunduğu tespit edilen konuların tekrar edilmesi adayların Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı puanının yükselmesini sağlayacaktır.

 

E- KPSS ve KPSS Arasındaki Fark Nedir?

EKPSS ve KPSS arasındaki farklar aşağıda listelenmiştir;

 

  • EKPSS' ye sadece engelli adaylar girebilmektedir. KPSS' de ise böyle bir kısıtlama yoktur. Hem engelli hem de engelli olmayan adaylar KPSS' ye girebilmektedir.
  • EKPSS' de adaylara engel guruplarına göre ek süre verilmektedir. KPSS sınav süresi tüm adaylar için aynıdır.
  • KPSS kadroları, A Grubu Kadrolar ve B Grubu Kadrolar şeklinde ikiye ayrılmaktadır. EKPSS' de böyle bir ayrım yoktur.
  • KPSS puanının geçerlilik süresi 2 yıldır. EKPSS puanının geçerlilik süresi ise 4 yıldır.
  • EKPSS Genel Yetenek ve Genel Kültür Testlerinden oluşmaktadır. KPSS ise Genel Yetenek ve Genel Kültür Testleri dışında birçok farklı testten oluşmaktadır.
  • EKPSS soru sayısı KPSS soru sayısından daha azdır.

 

T-Soft E-Ticaret Sistemleriyle Hazırlanmıştır.