Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Savaş Yayınevi

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Savaş Yayınevi

ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR


Bu kitap, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ceza ve Ceza Muhakemesi hukuku alanında yüksek lisans tezi olarak 31.10.2016 tarihinde savunulup kabul edilen çalışma esas alınarak hazırlanmış ve güncel Yar- gıtay kararları eklenerek genişletilmiştir.


Bilindiği gibi, hukukumuza ilk kez 2005 yılında giren hükmün açık- lanmasının geri bırakılması kurumu kısaca, kamu davası sonucu sanık hakkında verilen mahkûmiyet hükmünün hukuk âleminde sonuç doğurmasının belirli şartların gerçekleşmesine bağlı olarak ertelenmesi anlamına gelir. Çalışma konusu olarak hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının seçilmesinin nedeni de, uygulamada en çok uygulanan kurumlardan biri olması, uygulamaya yönelik birçok tereddütlü nokta içermesi, içerdiği konular hakkında farklı içtihatlar bulunması ve kurumla ilgili maddelerde birçok kez kanun değişikliği yapılması sebebiyle bu karışıklığın daha da artması- dır. Bu anlamda bu çalışmanın, kurumun esasına ve uygulanma biçimine dair ortaya koyduğu görüş, öneri ve tespitlerin, bahsi geçen tereddütleri giderme noktasında yardımcı olmasını temenni ediyorum.


Bu vesileyle;


Gerek lisans gerekse lisansüstü öğrenimimde ceza hukuku alanındaki bilgi dağarcığımın gelişmesinde ve bu çalışmanın ortaya çıkarılmasında en önemli etkiye sahip olan, bunu yaparken aynı zamanda bana ilkokuldaki sınıf öğretmenimin saf sevgi ve samimiyetini hissettiren, hukuk alanında bir şeyler karalamanın öz güvenini aşılayan ve bu çalışmanın esasını oluşturan yüksek lisans tezimin en başından bu aşamasına kadar her konuda bana yardım eden danışman hocam Sn. Prof. Dr. Türkan Yalçın SANCAR’a;


Okuma hayallerini kurduğum “Ankara Hukuk”un henüz ilk yılında öğ-rencisi olma şerefine nail olduğum ve o andan bugüne kadar bana her anlamda hiçbir desteğini esirgemeyen, “öyle bir meslek seçtiniz ki, kimse size gelip de ‘bugün çok mutluyum, bunun belgelenmesi istiyorum’ demeyecek” sözlerini görev yaptığım süre içerisinde tekrar tekrar andığım ve anladı- ğım, kendimi sadece bir öğrencisi olarak değil bir evladı olarak gördüğüm, üniversite yıllarımdan bugüne kadar daima bana yol gösteren ve en önem- lisi varlığıyla varlığıma güven veren çok değerli hocam Sn. Prof. Dr. Erdal ONAR'a;


Tez jürimde yer alan, değerli zamanlarını ayırıp tezi detaylı bir şekilde inceleyen ve basılması için görüş ve önerilerini esirgemeyen hocalarım Sn. Doç. Dr. Devrim AYDIN ve Sn. Yrd. Doç. Dr. Timuçin KÖPRÜLÜ’ye;


Beni yetiştiren, öğrenimim için hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan, desteklerini her zaman hissettiğim ve her ne olursa olsun yanımda olacaklarını bildiğim annem Fatma Nilgün HOROZGİL ve babam Mehmet HOROZGİL’e;


Üniversitenin ilk yıllarından itibaren hayatımda olan, sevginin ne demek olduğunu bana her an hissettiren, bu çalışmanın her aşamasında kendisine danıştığım ve değerli fikirlerini aldığım, meslektaşım, hayat ar- kadaşım ve sevgili eşim Yeliz Züleyha HOROZGİL’e; hayatımıza girdiği andan itibaren her şeyi tamamen değiştiren ve odak merkezimiz haline gelen, yalnızca “sevgi” sözcüğünün yetersiz kaldığı hisler uyandıran ve hayatımın tamamını bir güneş gibi aydınlatan, çalışmamı ondan aldığım enerjiyle tamamladığım değerlim, canım kızım Duru HOROZGİL’e;


Bu çalışmanın ortaya çıkarılmasında estetik ve görsel düzenlemeler yönünden sürekli olarak fikirlerine başvurduğum, aynı zamanda kapak tasarımının mimarı olan, yalnızca bir kardeş değil birçok konuda en iyi arkadaşım olan değerli ağabeyim İbrahim HOROZGİL’e;


Son olarak tez çalışmamın böylesine özenli bir kitap haline dönüşmesini sağlayan, basım ve dağıtımını gerçekleştiren Savaş Yayınevi’ne çok teşekkür ediyorum.



SUNUŞ

Sevgili Denizhan HOROZGİL’in “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması” adlı eseri, Türk ceza muhakemesi hukuku literatürü ve uygulaması açısından çok değerli bir kazanım niteliğindedir.


Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu; sağlıklı bir ceza siyasetinin oluşturulması ve cezanın bireyselleştirilmesi açısından önemlidir. Ülkemizde uygulanma oranı oldukça yüksek olan kurum, hukuk dünyamıza girdiğinden bu yana teorik açıdan da çok tartışılmış, uygulamada önemli sorunlar yaşanmıştır. Bu sorunların yaşanmaya devam ettiği de bir gerçekliktir.


Cumhuriyet savcısı olarak görev yapan HOROZGİL, kurumun uygulanmasıyla ilgili olarak sadece ortaya çıkan sorunları değil, çıkması muhtemel sorunları da ele alarak, kendi düşüncelerini isabetle ve cesaretle ortaya koymuştur. Tamamen bilimsel bir yöntemle çalışmış; ulaşabildiği tüm kay- nakları ve yargı kararlarını büyük bir beceriyle değerlendirerek konuyu her yönüyle ele almıştır.


Lisans ve yüksek lisansta öğrencim olan; sabrını, özverisini, çalışkanlığını ve emeğini bu çalışmasında bir kez daha gördüğüm sevgili Deniz- han’la çalışmak benim için büyük bir keyif, başarısı ise gurur vesilesi oldu. Görevinde çok başarılı olduğuna ve olacağına inandığım Denizhan’ın, güzel eserlerle her zaman bizlerle buluşmasını diliyorum.


Prof. Dr. Türkan Yalçın SANCAR


İÇİNDEKİLER


Önsöz ve Teşekkür .............................................................................................. v
Sunuş ..................................................................................................................... vii İçindekiler............................................................................................................. ix
Kısaltmalar .......................................................................................................... xv
GİRİŞ ........................................................................................................................ 1

BİRİNCİ BÖLÜM

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Genel Olarak........................................................................................................................5

Hukuki Niteliği...................................................................................................................8

Kurumun Lehinde ve Aleyhinde Görüşler ve Değerlendirmemiz........13

Kurum Lehine Değerlendirmeler ............................................................... 13

Kurum Aleyhine Değerlendirmeler .......................................................... 14

Görüşümüz ............................................................................................................. 15

Tarihsel Gelişimi ........................................................................................................... 16

Uygulanma Biçimleri ................................................................................................... 18

Mukayeseli Hukuktaki Yeri ...................................................................................... 20

İngiltere .................................................................................................................... 20

Amerika Birleşik Devletleri............................................................................ 21

İsviçre ........................................................................................................................ 21

Fransa........................................................................................................................ 22

Almanya ................................................................................................................... 23

Avusturya ................................................................................................................ 24

Macaristan .............................................................................................................. 24

Türk Hukukunda Durum ........................................................................................... 25

İlk Düzenleme ....................................................................................................... 25

5560 Sayılı Kanun Değişiklikleri ................................................................. 28

5728 Sayılı Kanun Değişiklikleri ................................................................. 32

5739 Sayılı Kanun Değişiklikleri.................................................................33

6008 Sayılı Kanun Değişikliği .............................................................35

6545 Sayılı Kanun Değişikliği.......................................................................35

İKİNCİ BÖLÜM

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ ŞARTLARI

Genel Olarak ...................................................................................................................37
Şartları ................................................................................................................................ 38

A. Suç

Cezaya İlişkin Koşullar............................................................................ 38

Suça İlişkin Koşullar.................................................................................46

Genel Olarak........................................................................................ 46

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Karar Verilemeyecek
Suçlar...................................................................... 48

(1) İnkılâp Kanunlarında Yer Alan Suçlar ............................................ 48

(2) 5739 Sayılı Kanun’la Getirilen Sınırlamalar ................................ 50

(3) 3167 Sayılı Kanun’da Düzenlenen “Karşılıksız Çek
Keşide Etme” Suçu .................................................................................... 52

(4) İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu .................................................... 53

(5) Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak,
Kabul Etmek veya Bulundurmak Suçları .....................................61

(6) Disiplin ve Tazyik Hapsini Gerektiren Fiiller.......................................66

(7) 6222 Sayılı Kanun’da Öngörülen Şike ve Teşvik
Primi Suçları ..............................................................................................................67

(8) İşkence Suçu................................................................................................. 67

ve Cezaya İlişkin (Objektif) Koşullar ................................................ 38

B. Sanığa İlişkin (Sübjektif) Koşullar .............................................................. 68

Önceki Mahkûmiyet ................................................................................. 68

Sanığın Yeniden Suç İşlemeyeceği Hususunda
Kanaat (Liyakat) ........................................................................................82

Zararın Giderilmesi ................................................................................. 85

Sanık Hakkında Daha Önce Hükmün Açıklanmasının
Geri Bırakılmasına Karar Verilmemiş Olması ............................93

Sanığın Kabulü ............................................................................................ 95

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI VERİLMESİ USULÜ, KANUN YOLU DENETİMİ VE SONUÇLARI

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilmesi Usulü . 103

Kanun Yolu Denetimi ............................................................................................... 105

İtiraz........................................................................................................................ 105

Genel Olarak İtiraz Kanun Yolu ....................................................... 105

İtiraz İncelemesinin Kapsamı .......................................................... 108

İtirazın Kabulüne Karar Verildikten Sonra
Yapılacak İşlemler..................................................................................115

Aleyhe Bozma Yasağı ........................................................................... 116

İstinaf – Temyiz ................................................................................................. 118

Genel olarak............................................................................................... 118

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve
“Bozmanın Sirayeti” İlkesi ................................................................. 120

Kanun Yararına Bozma ................................................................................ 124

Yargılamanın Yenilenmesi........................................................................... 126

Bireysel Başvuru............................................................................................... 126

Sonuçları ......................................................................................................................... 136

Genel Olarak........................................................................................................ 136

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve
Hak Yoksunlukları.................................................................................. 141

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Müsadere ... 142

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, Yargılama Giderleri ve Vekâlet Ücreti ................................................................ 143

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının
Dava Zamanaşımına Etkisi ................................................................ 145

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Memuriyete Etkisi ................................................................................. 146

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının
Disiplin Hukukuna Etkisi.................................................................... 149

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının
Hukuk Yargılamasına Etkisi.............................................................. 151

Denetimli Serbestlik Tedbirine Uygun Davranılması ve
Denetim Süresi İçinde Kasıtlı Suç İşlenmemesi .............................. 154

Denetimli Serbestlik Tedbirine Uygun Davranılmaması ve Denetim Süresi İçinde Kasıtlı Suç İşlenmesi ...................................... 155

Denetim Süresi İçinde Kasıtlı Suç İşlenmesi ............................ 155

Denetimli Serbestlik Tedbirine Uygun Davranılmaması ... 163

Temyiz Aşamasında Bulunan, Kesinleşen veya İnfaz Edilen Hükümlerde Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ....................... 167

Temyiz Aşamasında Bulunan Hükümlerde Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması.............................................................. 167

Kesinleşen Hükümlerde Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Geri Bırakılması ...................................................................... 168

İnfaz Edilen Hükümlerde Hükmün Açıklanmasının ..................... 171

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BAZI KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI

Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kurumu
(CMK m. 171/2-5) ile Karşılaştırılması .......................................................... 173

Hapis Cezasının Ertelenmesi (TCK m. 51) Kurumu ile Karşılaştırılması.......................................................................................................... 179

Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar (TCK m. 50) ile Karşılaştırılması.......................................................................................................... 183

Uzlaşma Kurumu ile Karşılaştırılması............................................................. 186

Af Kurumu ile Karşılaştırılması .......................................................................... 189

SONUÇ.................................................................................